- Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu -

Na czym polega spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu?

Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu to w dalszym ciągu jedne z najczęściej popełnianych przestępstw. Ich charakterystyczną cechą jest to, że sposób kwalifikacji prawnej danego zachowania, a tym samym jego konsekwencje prawne, zazwyczaj uzależniony jest od jego skutków. Oczywistym jest, że inaczej kształtuje się odpowiedzialność karna za spowodowanie niewielkich obrażeń ciała niż odpowiedzialność za spowodowanie obrażeń, w wyniku których doszło do śmierci lub trwałego kalectwa. 

Powyższe znajduje odzwierciedlenie w przepisach – kary przewidziane w przepisach Kodeksu karnego w bardzo znaczący sposób różnią się od siebie w zależności od tego, jaki rodzaju uszczerbku na zdrowiu zostanie ustalony przez sąd i następnie przypisany sprawcy. Jak się bronić przed zarzutami i jakie prawa przysługują Pokrzywdzonemu?

Lekki, średni i ciężki uszczerbek na zdrowiu – czym się od siebie różnią?

Powszechnie utarło się, że uszczerbek na zdrowiu dzieli się na trzy kategorie: lekki, średni i ciężki uszczerbek na zdrowiu. 

Przez pojęcie ,,uszczerbku na zdrowiu’’ należy rozumieć naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia. Różnice między każdym z rodzajów uszczerbku na zdrowiu sprowadzają się do jego skutków, tj. do rozmiaru i wagi doznanych obrażeń ciała. 

I tak ,,lekki’’ uszczerbek na zdrowiu oznacza, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, zaś ,,średni’’ uszczerbek na zdrowiu naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni.

Rzecz jest bardziej skomplikowana jeśli chodzi o spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. W tym wypadku w przepisach wskazano co mniej więcej należy rozumieć pod tym pojęciem. Otóż zgodnie z treścią art. 156 § 1 k.k. przez spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu należy rozumieć:

• pozbawienie człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia;
• spowodowanie innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała;
• wycięcie, infibulację lub inne trwałe i istotne okaleczenie żeńskiego narządu płciowego.

I chociaż na ,,pierwszy rzut oka’’ definicja ciężkiego uszczerbku na zdrowiu zdaje się być konkretna, to jednak istotnych trudności może dostarczać próba zdefiniowania tego czym np. jest ,,inne ciężkie kalectwo’’, ,,długotrwała choroba’’ ,,istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała’’ czy też ,,choroba realnie zagrażająca życiu’’. Tymczasem pojęcia te nie mają jednej definicji, i sposób ich rozumienia tych może być bardzo różny, czego dowodzi bogate orzecznictwo. Jedynie dla przykładu wskazać należy, że za ciężki uszczerbek na zdrowiu oprócz sytuacji wymienionych bezpośrednio w powołanym powyżej przepisie, sądy uznają np. utratę oka, ucha, istotne blizny na twarzy lub ciele, a czasem nawet utratę przednich zębów czy przebarwienia na skórze będące wynikiem poniesionego urazu.

Jaka kara grozi za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu?

Przestępstwo polegające na spowodowaniu ciężkiego uszczerbku na zdrowiu stanowi jedno z najpoważniejszych przestępstw przewidzianych w polskim prawie karnym. Wymiar kary jest surowy choć zróżnicowany w zależności umyślności lub nieumyślności działania oraz jego dalej idących skutków. I tak  w myśl art. 156 § 1 k.k. spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu jest zbrodnią zagrożoną karą pozbawienia wolności od lat 3 do 20.

WAŻNE!

Fakt, że dane przestępstwo (w tym wypadku przestępstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu) mieści się w kategorii zbrodni ma bardzo duży wpływ na sam przebieg postępowania karnego. 

Po pierwsze, taką sprawę rozpoznaje w pierwszej instancji sąd okręgowy. Po drugie, oskarżony obowiązkowo musi mieć obrońcę. Po trzecie, wobec takiego oskarżonego znacznie łatwiej zastosować środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania, co w praktyce dość często się zdarza.

Zgodnie zaś z art. 156 § 2 k.k. jeżeli dana osoba nieumyślnie spowodowała ciężki uszczerbek podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Nieumyślność oznacza w tym wypadku, że sprawca ani nie chciał ani nie godził się na spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, lecz doprowadza do niego skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość jego wystąpienia przewidywał albo mógł przewidzieć.

Jak stanowi natomiast art. 156 § 3 k.k., jeżeli następstwem spowodowanego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu jest śmierć pokrzywdzonego wówczas sprawca podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

WAŻNE!

Jak wynika z powyższego, bardzo surową karą jest zagrożone spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, którego skutkiem jest śmierć pokrzywdzonego. Kara za zabójstwo jest jednak jeszcze surowsza – zgodnie bowiem z art. 148 § 1 k.k., kto zabija człowieka podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. Czym zatem różni się spowodowanie ciężkiego uszczerbku ze skutkiem w postaci śmierci od zabójstwa? W tym wypadku chodzi o zamiar sprawcy – tj. o jego intencje. Za zabójstwo odpowie osoba, która chciała zabić drugiego człowieka lub przewidując możliwość pozbawienia życia drugiej osoby godziła się na to. Jeżeli zaś dany sprawca nie miał zamiaru zabójstwa, lecz kierował nim inny motyw np. chęci wyrządzenia krzywdy danej osobie, wówczas będzie on odpowiadał za spowodowanie określonego uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli zaś, biorąc pod uwagę sposób działania, sąd stwierdzi że sprawca nie chciał kogoś zabić, lecz dokonując uszczerbku na zdrowiu mógł przewidzieć, że jego działanie może doprowadzić do śmierci, winien on ponieść odpowiedzialność za spowodowanie ciężkiego uszczerbku ze skutkiem śmiertelnym. W praktyce rozróżnienie zabójstwa od ciężkiego uszczerbku na zdrowiu ze skutkiem śmiertelnym jest niezmiernie trudne, lecz dla oskarżonego ma kluczowe znacznie.  

Czy zawsze za ciężki uszczerbek na zdrowiu przewidziana jest kara pozbawienia wolności?

Mimo, że z przytoczonych powyżej przepisów wynika, że każde spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu zagrożone jest karą pozbawienia wolności, istnieją przewidziane prawem możliwości by wymierzona kara była karą innego rodzaju lub została wymierzona w niższym niż przewidzianym przepisami wymiarze. 

I tak w razie udowodnienia, że dany uszczerbek na zdrowiu został wyrządzony nieumyślnie istnieje możliwość by warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności (tzw. ,,zawiasy’’), zamiast kary pozbawienia wolności wymierzyć karę grzywny lub ograniczenia wolności, a nawet by warunkowo umorzyć postępowanie wobec sprawcy. 

Nawet w przypadku umyślnego działania istnieją możliwości, by np. skorzystać z możliwości nadzwyczajnego złagodzenia kary, co otwiera drogę do zastosowania chociażby możliwości odbywania kary w ramach dozoru elektronicznego lub nawet wyjątkowo jej warunkowego zawieszenia. Wbrew pozorom możliwości jest bardzo wiele, lecz ich zastosowanie zależy od okoliczności danej sprawy.

Jakie prawa przysługują pokrzywdzonemu przy przestępstwie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu?

Przedstawione powyżej informacje są tak samo istotne dla sprawcy ciężkiego uszczerbku jak i dla osoby, która go doznała. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, jak szerokie uprawnienia przysługują pokrzywdzonemu. Już bowiem od samego początku pokrzywdzony może brać udział w postępowaniu i wpływać na jego przebieg składając wnioski dowodowe, oświadczenia czy biorąc udział w czynnościach procesowych, czy to samodzielnie czy poprzez profesjonalnego pełnomocnika. W ten sposób pokrzywdzony jest w stanie kontrolować przebieg postępowania od samego początku, by później dochodzić swoich praw przed sądem.

Oprócz możliwości domagania się określonej kary dla sprawcy, pokrzywdzony ma prawo także domagać się zasądzenia na jego rzecz nie tylko obowiązku naprawienia poniesionej przez niego szkody, ale także i zadośćuczynienia lub nawiązki za doznaną krzywdę. W tym jednak celu konieczne jest złożenie odpowiednich wniosków w odpowiednim terminie pod rygorem utraty możliwości realizacji niektórych uprawnień. Nie jest przy tym konieczne wszczynanie kolejnej sprawy sądowej, gdyż można to ,,załatwić’’ w ramach jednego postępowania. Z tej przyczyny jest to rozwiązanie znacznie szybsze niż wszczynanie postępowania sądowego, zaś pokrzywdzony nie ryzykuje niczym, gdyż zgodnie z przepisami (art. 46 § 3 k.k.) może później dochodzić niezaspokojonych roszczeń na drodze postępowania cywilnego.

Bardzo wiele uprawnień przysługuje także członkom rodziny osoby zmarłej w wyniku popełnionego na jej szkodę przestępstwa. W takim wypadku osoby najbliższe również mogą aktywnie działać w postępowaniu karnym i dochodzić określonych roszczeń.

Podsumowanie

Sprawy związane ze spowodowaniem uszczerbku na zdrowiu nie są tak proste, jak to się wydaje, i to zarówno z punktu widzenia oskarżonego jak i pokrzywdzonego. Oskarżony bardzo łatwo może wpaść w surowszą kwalifikację prawną (np. zostać oskarżonym o zabójstwo zamiast o spowodowanie ciężkiego uszczerbku ze skutkiem śmiertelnym) i w ten sposób trafić na długie lata do więzienia, natomiast pokrzywdzony, który zaniecha udziału w postępowaniu lub po prostu zapomni o złożeniu niektórych wniosków lub oświadczeń (np. o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego) może utracić szansę na uzyskanie godnego odszkodowania czy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Tym samym oczywiste jest, że zarówno oskarżony jak i pokrzywdzony winni być reprezentowani przez profesjonalnych pełnomocników, którzy zatroszczą się o ich interesy.

Nasze usługi obejmują m.in:

Z punktu widzenia oskarżonego:

• analizę całości akt sprawy, opracowanie linii obrony oraz planu działania;
• bieżący kontakt i reprezentację Klienta przed organami ścigania, w tym udział w czynnościach procesowych;
• aktywną reprezentację Klienta przed sądami wszystkich instancji;
• działania dostosowane do indywidualnej sytuacji Klienta w zależności od jego roli w postępowaniu karnym i okoliczności sprawy (wnioski o umorzenie postępowania, zmianę kwalifikacji prawnej czynu i inne);
• sporządzenie środków odwoławczych od niekorzystnych orzeczeń i udział w postępowaniu odwoławczym;
• reprezentację Klienta w postępowaniu wykonawczym, w tym wnioski o odroczenie wykonania kary, przerwę w jej odbywaniu, rozłożenie grzywny na raty i inne.

Z punktu widzenia pokrzywdzonego

• możliwość sporządzenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa;
• analizę całości akt sprawy i opracowanie planu działania;
• i bieżący kontakt oraz reprezentację Klienta przed organami ścigania, w tym udział w czynnościach procesowych;
• złożenie w imieniu Klienta stosownych wniosków w celu dochodzenia roszczeń związanych z poniesioną szkodą i doznaną krzywdą.
• aktywną reprezentację Klienta przed sądami wszystkich instancjami;
• sporządzenie środków odwoławczych od niekorzystnych orzeczeń i udział w postępowaniu odwoławczym;
• wsparcie w ramach innych postępowań dotyczących popełnionego na szkodę pokrzywdzonego przestępstwa. 

Masz problem? Potrzebujesz wsparcia w zakresie prawa karnego? Nie zwlekaj!

Skontaktuj się z nami!