- Nabycie spadku po zmarłym -

Po śmierci członka naszej rodziny pozostają do uregulowania kwestie związane z majątkiem zmarłego. Z chwilą śmierci spadkodawcy następuje tzw. otwarcie spadku. Nabycie spadku zaś to potwierdzenie stanu majątku zmarłego oraz ustalenie kręgu osób, które po zmarłym będą dziedziczyły.

Do notariusza czy do sądu?

W celu potwierdzenia nabycia spadku możemy udać się do notariusza. Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego.

Notarialne poświadczenie dziedziczenia ograniczone jest pewnymi warunkami:

wymaga zgodnego uczestnictwa wszystkich spadkobierców ustawowych lub testamentowych – notariusz nie ustala kręgu spadkobierców;

konieczne jest przedłożenie stosownych dokumentów: testamentu, aktu zgonu spadkodawcy, odpisów aktu urodzenia i małżeństwa spadkobierców, numerów ksiąg wieczystych jeżeli w skład spadku wchodzą nieruchomości;

notariusz nie może sporządzić poświadczenia dziedziczenia dotyczącego testamentów szczególnych.

Procedury notarialne sprowadzają się do:

otwarcia i ogłoszenia testamentu;

sporządzenie protokołu dziedziczenia;

sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.

Akt poświadczenia dziedziczenia jest rejestrowany przez notariusza w Rejestrze Spadkowym prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną. Sporządzenie aktu wymaga obecności wszystkich spadkobierców ustawowych czy testamentowych. Jeśli wszyscy spadkobiercy nie mogą zebrać się w jednym czasie u notariusza, możliwe jest sporządzenie aktu poświadczenia w tzw. trybie sukcesywnym: poszczególni spadkobiercy składają oświadczenia przed innymi notariuszami lub przed polskim konsulem według projektu protokołu dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.

Postępowanie przed notariuszem jest z pewnością szybsze niż postępowanie sądowe – w praktyce po sporządzeniu aktu, otrzymujemy dokument potwierdzający nabycie spadku.

Gdy nie jest możliwe ustalenie kręgu wszystkich spadkobierców, nie są oni zgodni co do kręgu spadkobierców i w jakiej części mają oni dziedziczyć, konieczne staje się wszczęcie postępowania sądowego.

Z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku występujemy do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. Gdy nie możemy ustalić ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego, właściwym sądem będzie sąd miejsca położenia majątku spadkowego bądź jego części. Wniosek może złożyć każda osoba mająca w tym interes. Do złożenia wniosku uprawnieni będą zatem nie tylko spadkobiercy, ale także rodzina spadkobiercy czy wierzyciele. Ważne, aby składając wniosek w odpowiedni sposób udowodnić istnienie interesu w stwierdzeniu nabycia spadku.

Wniosek może zostać złożony w dowolnym momencie, jednak nie wcześniej niż przed upływem 6 miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy, czyli otwarcia spadku.

Dokumenty, jakie w szczególności należy załączyć do wniosku to:

testament jeżeli został sporządzony;

odpis aktu zgonu zmarłego;

odpisy aktów urodzenia i małżeństwa spadkobierców;

dowód uiszczenia opłaty sądowej.

Sąd przeprowadza postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie kręgu spadkobierców. W tym celu pomocne może okazać się tzw. zapewnienie, tj., oświadczenie spadkobierców o kręgu osób powołanych do dziedziczenia.

Sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy testamentowi i jako spadkobiercy ustawowi zgodnie z kolejnością dziedziczenia.

Gdyby sąd powziął wątpliwości co kręgu spadkobierców lub w sprawie nie zostało złożone zapewnienie spadkowe, postanowienie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie. Ogłoszenie zamieszcza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz podaje publicznie do wiadomości w ostatnim miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy. Po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia sąd wyznaczy w celu rozpoznania zgłoszonych żądań rozprawę, na którą wezwie także osoby, które zgłosiły żądanie i podały miejsce zamieszkania. Jeżeli w ciągu trzech miesięcy od dnia ogłoszenia o wezwaniu spadkobierców nikt nie zgłosił nabycia spadku albo zgłaszający się nie udowodnił go na rozprawie, sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców, których prawa zostały ustalone.

Do urzędu skarbowego i ksiąg wieczystych

Spadkobiercy, którzy uzyskali poświadczenie nabycia spadku muszą pamiętać, iż terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku. W przypadku notarialnego poświadczenia dziedziczenia termin liczony jest od dnia zarejestrowania aktu.

W przypadku notarialnego poświadczenia dziedziczenia, notariusz sporządzający akt poświadczenia dziedziczenia zawiadamia właściwy sąd wieczystoksięgowy o zmianie właściciela nieruchomości.

Usługi Kancelarii Kopeć Zaborowski w zakresie stwierdzenia nabycia spadku:

pomożemy Ci zorientować się w sytuacji majątkowej zmarłego;

pomożemy w zgromadzeniu odpowiednich dokumentów, w tym odpisów aktu zgonu i urodzenia;

zweryfikujemy Twoją pozycję jako spadkobiercy;

zweryfikujemy projekt notarialnego nabycia spadku;

przeprowadzimy postępowanie sądowe w sprawie o nabycie spadku.

Masz pytania dotyczące nabycia spadku? Nie czekaj dłużej!

Skontaktuj się z nami!

FAQ - Najczęściej zadawane pytania

Czym jest nabycie spadku i kiedy dochodzi do jego nabycia?

Nabycie spadku to prawne przeniesienie praw i obowiązków majątkowych ze zmarłej osoby na jej spadkobierców. Dochodzi do niego automatycznie z chwilą śmierci spadkodawcy, co nazywane jest „otwarciem spadku”. Spadek obejmuje zarówno majątek aktywny (np. nieruchomości, konta bankowe, wartościowe przedmioty), jak i pasywa, czyli długi i zobowiązania, jakie zmarły pozostawił. Nabycie spadku wiąże się z przejęciem wszelkich praw i obowiązków spadkodawcy, dlatego ważne jest, aby spadkobierca dokładnie rozważył przyjęcie lub odrzucenie spadku. Nabycie spadku może nastąpić na podstawie ustawy (dziedziczenie ustawowe) lub na podstawie testamentu wskazującego spadkobierców lub ich udziały.

Kto może być spadkobiercą i jak ustala się kolejność dziedziczenia?

Spadkobiercami mogą być osoby wskazane w testamencie, a gdy go brakuje – spadek przechodzi na podstawie przepisów prawa (dziedziczenie ustawowe). Pierwszeństwo mają: dzieci zmarłego oraz małżonek, którzy dzielą spadek na równych prawach, w przypadku braku dzieci i małżonka — rodzice, dziadkowie, rodzeństwo i dalsi krewni w kolejnych grupach ustawowych. Jeśli bratanka, kuzyna nie ma, a nie ma też bliższych krewnych, spadek przejmuje Skarb Państwa. Testament może zmienić naturalną kolejność dziedziczenia i wskazać inne lub dodatkowe osoby jako spadkobierców.

Jak przebiega formalny proces nabycia spadku?

Proces ten wymaga podjęcia określonych kroków proceduralnych. Spadkobierca najpierw powinien uzyskać akt zgonu spadkodawcy oraz sprawdzić, czy istnieje testament i kto jest wskazany jako spadkobierca. Następnie spadkobierca składa w sądzie lub u notariusza oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy od dnia, gdy dowiedział się o śmierci i powołaniu do dziedziczenia. Oświadczenie o przyjęciu spadku może mieć formę całkowitego przyjęcia lub przyjęcia z dobrodziejstwem inwentarza – co chroni przed dziedziczeniem długów przekraczających wartość spadku. Po upływie tego terminu brak oświadczenia skutkuje przyjęciem spadku wprost, czyli z pełną odpowiedzialnością za długi. Następnie spadkobierca może zgłosić się do notariusza po akt poświadczenia dziedziczenia albo wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku przy braku testamentu lub sporze między spadkobiercami.

Co oznacza przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza i kiedy warto z niego skorzystać?

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to sposób przyjęcia spadku, w którym spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Chroni to spadkobiercę przed koniecznością pokrywania długów przekraczających wartość spadku, co jest szczególnie ważne w sytuacji, gdy nie jesteśmy pewni sytuacji majątkowej zmarłego. Formalnie wymaga sporządzenia spisu inwentarza, który dokumentuje majątek i długi spadkowe, co pozwala ocenić, jakie ryzyko niesie przyjęcie spadku. Jest to bezpieczna forma przyjęcia, a korzystanie z niej jest rekomendowane wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko wystąpienia zobowiązań.

Jakie są skutki odrzucenia spadku i w jakim terminie można to zrobić?

Odrzucenie spadku oznacza, że spadkobierca rezygnuje z wszelkich praw i obowiązków związanych ze spadkiem. Oświadczenie o odrzuceniu musi zostać złożone przed sądem lub notariuszem w terminie 6 miesięcy od momentu, kiedy spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku. Odrzucenie spadku jest działaniem wiążącym i nieodwracalnym – po jego złożeniu nie ma możliwości ponownego przyjęcia spadku. Ma to na celu uniknięcie dziedziczenia długów i odpowiedzialności za zobowiązania finansowe zmarłego, które przekraczają wartość majątku. W przypadku odrzucenia spadku przez spadkobiercę, jego udział w spadku przechodzi na innych spadkobierców ustawowych lub testamentowych.

Jak dzieli się spadek między wielu spadkobierców?

Spadek dzielony jest proporcjonalnie do udziałów określonych przez ustawę lub testament – może to być równe dzielenie między dzieci lub inne ustalenia testamentowe. Spadkobiercy mogą zawrzeć umowę o dział spadku, czyli ugodę dotyczącą podziału składników majątkowych. Jeśli spadkobiercy nie dojdą do porozumienia, podział następuje na drodze postępowania sądowego, które może trwać dłużej i być kosztowne. W toku podziału spadku istotne jest ustalenie rzeczywistych wartości składników majątku, w tym wycena nieruchomości lub przedsiębiorstw.

Jakie dokumenty są potrzebne, by formalnie nabyć spadek?

Wśród najważniejszych dokumentów potrzebnych w procesie nabycia spadku znajdują się: akt zgonu spadkodawcy, testament, jeśli jest sporządzony, oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (lub upływ terminu 6 miesięcy bez złożenia oświadczenia), ewentualne postanowienie sądu lub akt poświadczenia dziedziczenia wydane przez notariusza, dokumenty potwierdzające składniki spadku (np. akty własności nieruchomości, wyciągi bankowe, umowy itp.).

Czy nabycie spadku wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku?

Tak, nabycie spadku wymaga zgłoszenia i rozliczenia podatku od spadków i darowizn w urzędzie skarbowym, jednak najbliżsi członkowie rodziny (np. dzieci, małżonek) mają zwolnienia lub ulgi w tym zakresie. Termin zgłoszenia nabycia spadku do urzędu to zazwyczaj 6 miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy. W przypadku odziedziczenia majątku dużej wartości lub przez dalszych krewnych, trzeba liczyć się z koniecznością zapłaty podatku. Warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą podatkowym, by nie popełnić błędów i skorzystać z możliwych ulg.

Czy można nabyć tylko część spadku?

Tak, jeśli spadek przypada wielu spadkobiercom, to każdy może przyjąć lub odrzucić swój udział niezależnie od pozostałych. Przyjęcie części spadku oznacza, że spadkobierca staje się właścicielem tylko tej części majątku, a także odpowiada tylko za odpowiadające jej długi. Jeśli jeden ze spadkobierców odrzuci swój udział, jego część przechodzi na pozostałych spadkobierców zgodnie z ustawą lub testamentem.

Dlaczego warto korzystać z pomocy prawnika przy nabyciu spadku?

Prawo spadkowe jest skomplikowane i wymaga szczegółowej analizy, zwłaszcza w przypadku dziedziczenia długów, sporów czy złożonych testamentów. Prawnik pomoże przygotować wszystkie niezbędne dokumenty, usprawnić postępowanie przed sądem lub u notariusza, a także zadbać o ochronę Twoich interesów. Skuteczna pomoc prawna minimalizuje ryzyko błędów, które mogą opóźnić nabycie spadku lub narazić spadkobiercę na niekorzystne skutki finansowe. Dzięki wsparciu kancelarii łatwiej jest też poradzić sobie z wszelkimi obowiązkami podatkowymi oraz formalnościami spadkowymi.