- Dozór policji -

Dozór Policji to nie izolacyjny, a więc wolnościowy środek zapobiegawczy, który polega na obowiązku podejrzanego lub oskarżonego do stosowania się do wymagań zawartych w postanowieniu. Może być zastosowany zarówno przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie na etapie postępowania przygotowawczego, jak przez sąd na etapie postępowania sądowego.

Jest więc to oficjalny dokument, który nakłada określone obowiązki i konieczność stosowania się do nich. Wydanie postanowienia o zastosowaniu dozoru, wymaga spełnienia kliku przesłanek, którymi są:

• duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił zarzucane mu przestępstwo;
• zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania;
• brak okoliczności, które nie pozwalałyby na jego efektywne stosowanie.

Najczęściej dozór kojarzy się z obowiązkiem stawiania się od najbliższej ze względu na miejsce przebywania jednostki Policji, ale należy pamiętać, że nałożone w postanowieniu obowiązki mogą polegać na:

• zakazie opuszczania określonego miejsca pobytu;
• zgłaszaniu się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu;
• zawiadamianiu go o zamierzonym wyjeździe oraz o terminie powrotu;
• zakazie kontaktowania się z pokrzywdzonym lub z innymi osobami;
• zakazie zbliżania się do określonych osób na wskazaną odległość;
• zakazie przebywania w określonych miejscach;
• a także na innych ograniczeniach swobody oskarżonego, niezbędnych do wykonywania dozoru.

Postanowienie o zastosowaniu dozoru podlega zażaleniu, w którym zarzucić można zarówno błąd w ustaleniach faktycznych, iż zachodzi duże prawdopodobieństwo, iż podejrzany/oskarżony popełnił zarzucane mu przestępstwo, fakt iż zastosowanie dozoru jest konieczne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania, jak również wykazanie – w zależności od kontekstu sprawy – przesłanek negatywnych uniemożlwiających wykonanie dozoru.

W związku z zastosowaniem dozoru, osoba nim objęta jest poddana kontroli pozwalającej na weryfikację wykonywania obowiązków. Działanie to może polegać na:

• stawianiu się we wskazanej jednostce organizacyjnej Policji z dokumentem stwierdzającym tożsamość;
• wykonywaniu poleceń mających na celu dokumentowanie przebiegu dozoru;
• udzielaniu informacji koniecznych dla ustalenia, czy stosuje się on do wymagań nałożonych w postanowieniu sądu lub prokuratora.

W celu uzyskania takich informacji można wzywać oskarżonego do stawiennictwa w wyznaczonym terminie. W wypadku niestosowania się przez oddanego pod dozór do wymagań określonych w postanowieniu, organ dozorujący niezwłocznie zawiadamia o tym sąd lub prokuratora, który wydał postanowienie. W tej sytuacji organ stosujący dozór policyjny powinien ocenić postawę oskarżonego i podjąć odpowiednią decyzję w zakresie stosowania środków zapobiegawczych.

Dlatego należy pamiętać, iż w przypadku spraw skomplikowanych, wielowątkowych, gdzie istnieje groźba orzeczenia wysokiej kary, a w szczególności obawa zastosowania tymczasowego aresztowania, zastosowanie dozoru może okazać się najmniej ograniczające dla podejrzanego, pozwalając na pozostawanie na wolności i przygotowywanie się do obrony w sprawie. Toteż konieczne jest rozważanie sytuacji prawnej i faktycznej w sprawie oraz właściwa weryfikacja dolegliwości środków zapobiegawczych możliwych do zastosowania przez organy.

W zakresie spraw związanych ze środkami zapobiegawczymi, w szczególności dozorem Kancelaria Kopeć & Zaborowski oferuje:

• szczegółowe omówienie instytucji dozoru, jego konstrukcji, zasad wykonywania i obowiązków jakie z tego tytułu mogą zostać nałożone postanowieniem na oskarżonego (podejrzanego);
•  analizę sytuacji prawnej i faktycznej osoby, która jest objęta lub może zostać objęta dozorem;
• przygotowanie materiałów związanych z przesłuchaniem przed prokuratorem i/lub sądem w związku z ewentualnym zatrzymaniem i możliwością zastosowania dozoru;
• kontakty z organem prowadzącym sprawę i ustalenia w zakresie rozważenia uchylenia dozoru lub zmniejszenia nałożonych postanowieniem obowiązków;
• czynny udział w postępowaniu karnym;
• sporządzenie zażalenia na postanowienie o zastosowaniu dozoru – jeżeli jego zakres jest niekorzystny.

Czym jest dozór?

Dozór, zwany także dozorem policyjnym to specjalny dokument (postanowienie sądu lub prokuratora), który powoduje, iż w stosunku do podejrzanego/oskarżonego zastosowane są środki zapobiegawcze mające na celu zagwarantowanie prawidłowego toku postępowania, które obowiązują aż do chwili wydania postanowienia o jego uchyleniu lub rozpoczęcia wykonywania kary. Zastosowanie dozoru ma na celu uświadomienie oskarżonemu, że jest oddany pod kontrolę i że jego zachowanie się i działanie są obserwowane. Świadomość ta może zmniejszyć niebezpieczeństwo zarówno ucieczki, ukrywania się, jak i wpływania na tok postępowania.

Oddany pod dozór musi wykonywać określone czynności np. stawiennictwo we właściwej jednostce Policji, które są dokumentowane, a wypadku niestosowania się przez oddanego pod dozór do wymagań określonych w postanowieniu organ dozorujący niezwłocznie zawiadamia się o tym sąd lub prokuratora, który wydał postanowienie, który może zmienić środki na bardziej uciążliwe dla podejrzanego np. tymczasowe aresztowanie.

Na czym mogą polegać obowiązki osoby objętej dozorem?

Wymieniony w przepisach katalog obowiązków jest otwarty co oznacza, iż organ stosujący dozór może rozważyć wszelkie środki ograniczające, które będą niezbędne dla prawidłowego toku postępowania oraz kontroli objętego dozorem. Co istotne, organ stosujący dozór może zastosować kilka ograniczeń jednocześnie, jeżeli uzna to w okolicznościach danej sprawy za uzasadnione. Najczęściej dozór polega na obowiązku stawiania się od najbliższej ze względu na miejsce zamieszkania jednostki Policji, w określonych odstępach czasu – również wskazanych w postanowieniu. Stosowanie środków ograniczających nałożonych na dozorowanego może polegać na:

• zakazie opuszczania określonego miejsca pobytu;
• zgłaszaniu się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu;
• zawiadamianiu o zamierzonym wyjeździe oraz o terminie powrotu;
•  zakazie kontaktowania się z pokrzywdzonym lub z innymi osobami;
• zakazie zbliżania się do określonych osób na wskazaną odległość;
• zakazie przebywania w określonych miejscach;
• a także na innych ograniczeniach swobody oskarżonego, niezbędnych do wykonywania dozoru.

Wskazać należy również, iż dozór jest bardzo często łączony z innymi środkami zapobiegawczymi, które mają zapewnić właściwy tok postępowania jak zakaz opuszczania przez oskarżonego kraju, który może być połączony z zatrzymaniem mu paszportu lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy albo z zakazem wydania takiego dokumentu.

Kto może zostać objęty dozorem?

Wydanie postanowienia o zastosowaniu dozoru może mieć miejsce zarówno w toku postępowania przygotowawczego, a więc dotyczyć podejrzanego lub w toku postępowania sądowego, a więc dotyczyć oskarżonego. Dozór co jest powszechną praktyką, może być poprzedzony zatrzymaniem podejrzanego i doprowadzeniem do prokuratora lub wynikać na przykład z nowych informacji w toku postępowania karnego wskazujących na okoliczność, iż podejrzany/oskarżony może wpływać na jego tok, utrudniać postępowanie i konieczne jest zastosowanie tego środka dla zabezpieczenia jego prawidłowego przebiegu, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego przestępstwa – więc można tutaj wskazać funkcję prewencyjną dozoru.

Przed wydaniem postanowienia o zastosowaniu środka zapobiegawczego, sąd albo prokurator stosujący środek przesłuchuje podejrzanego/oskarżonego. Do udziału w przesłuchaniu powinien być dopuszczony ustanowiony obrońca w szczególności jeżeli o to wnosi podejrzany/oskarżony.

Jakie informacje zamieszczane są w postanowieniu o zastosowaniu dozoru?

Treść postanowienia o zastosowaniu dozoru jest uzależniona od rodzaju obowiązków nałożonych na dozorowanego. Z pewnością wskazane są dane organu stosującego dozór, jak również dane osoby objętej dozorem ze wskazaniem o popełnienie jakich przestępstw jest podejrzana/oskarżona. Przed wydaniem postanowienia o zastosowaniu dozoru ustala się również miejsce zamieszkania dozorowanego. Z uwagi na zakres obowiązków jakie są przewidziane w kodeksie postępowania karnego postanowienie może zawierać między innymi:

• wskazanie określonego adresu, który oskarżony ma zakaz opuszczania,
• wskazanie jednostki policji (najbliższej miejsca zamieszkania) z obowiązkiem zgłaszania się do niej dozorowanego oraz wskazaniu określonych odstępów czasu w jakich musi to następować;
• wskazanie osób pokrzywdzonych lub innych osób z którymi dozorowany ma zakaz kontaktowania się;
• wskazanie określonych osób do których dozorowany ma zakaz zbliżania się oraz minimalnej odległości jaką musi od tych osób zachować;
• wskazania miejsc w których dozorowany ma zakaz przebywania.

Z uwagi na fakt, iż nałożone obowiązki podlegają kontroli, o zastosowaniu dozoru będzie również zawiadomiona najbliższa dla miejsca zamieszkania dozorowanego jednostka Policji, która będzie weryfikowała wywiązywanie się z nałożonych obowiązków przez dozorowanego oraz informowała organ dozorujący o ewentualnych nieprawidłowościach w jego wykonywaniu.

Czy można zaskarżyć wydanie postanowienia o zastosowaniu dozoru?

Postanowienie o zastosowaniu dozoru podlega zażaleniu, w którym zarzucić można:

• błąd w ustaleniach faktycznych, iż zachodzi duże prawdopodobieństwo, iż podejrzany/oskarżony popełnił zarzucane mu przestępstwo;
• fakt iż zastosowanie dozoru jest konieczne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania;
• jak również wykazać – w zależności od kontekstu sprawy – istnienie przesłanek negatywnych uniemożlwiających wykonanie dozoru.

Na postanowienie prokuratora w przedmiocie środka zapobiegawczego zażalenie przysługuje do sądu rejonowego, w którego okręgu prowadzi się postępowanie. Zażalenie wnosi się w terminie zawitym 7 dni od daty doręczenia odpisu postanowienia. Wniesienie zażalenia po tym terminie jest bezskuteczne. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem prokuratora, który wydał postanowienie. Zaś w przypadku wydania postanowienia przez sąd – bezpośrednio do tego sądu.

Oprócz zażalenia podejrzany może składać w każdym czasie wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego; w przedmiocie wniosku rozstrzyga, najpóźniej w ciągu 3 dni, prokurator, a po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu – sąd, przed którym sprawa się toczy (art. 254 § 1 k.p.k.). Jednak na postanowienie w przedmiocie wniosku, oskarżonemu zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy wniosek został złożony po upływie co najmniej 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia w przedmiocie środka zapobiegawczego.

Podkreślić należy również, iż organ stosujący dozór winien go niezwłocznie uchylić lub zmienić, jeżeli ustaną przyczyny, wskutek których został on zastosowany, lub powstaną przyczyny uzasadniające jego uchylenie albo zmianę – co oznacza, iż istnieją prawne możliwości współpracy z organami, argumentując o bezzasadności stosowania środka lub na przykład zmniejszeniu jego uciążliwości dla dozorowanego, które muszą być połączone najczęściej z nowymi okolicznościami.

Jaki jest czas obowiązywania dozoru?

Dozór jest środkiem bezterminowym co oznacza, iż można stosować go do czasu rozpoczęcia wykonania kary, chyba że wcześniej nastąpi jego uchylenie lub zmiana z urzędu, na skutek rozpoznania wniosku oskarżonego lub jego obrońcy o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego lub w wyniku rozpoznania zażalenia.

Powyższe wskazuje na szerokie możliwości w zakresie uchylenia lub choćby zmniejszenia uciążliwości dozoru, które winny być podejmowane jednak przez profesjonalnych prawników lub w porozumieniu z nimi, ze względu na konieczność przygotowania właściwej argumentacji dla organu stosującego dozór.

Skontaktuj się z nami!